English Lojistik kimin görevidir?
“Lojistik müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere, ham maddenin başlangıç noktasından, ürünün tüketildiği son noktaya kadar olan tedarik zinciri içindeki malzemelerin, servis hizmetlerinin ve bilgi akışının etkili ve verimli bir şekilde, her iki yöne doğru hareketinin ve depolanmasının, planlanması, uygulanması ve kontrol edilmesidir”. CLM tarafından belirlenen tüm Dünyada kullanılmasını bekledikleri bu tanım kendi içinde lojistik hizmetlerin nasıl verileceğinin de açıklamasını kapsamaktadır. Uzun yıllar günün şartlarına göre kullanılan Lojistik kelimesi, geçmişte üreticiler veya ticari kuruluşlar gibi hizmet alıcıların kullanmış olduğu bir tanım halinde iken, bugün daha çok hizmet verenlerin yani 3PL’lerin çalışmalarını esas olmaktadır.
Tanımı detaylı olarak incelersek ilk bölümde belirtilen “ müşteri ihtiyaçlarının karşılanması “ açıklamasında müşteri olarak kastedilen üreticiler veya ticari kuruluşlardır. Bir üretici veya ticari kuruluş için temel hedef müşteri ihtiyaçlarının karşılanmasından önce pazar payının arttırılması, en azından korunması, karlılığın sağlanması olmalıdır. Bu nedenle tanımda kullanılan “müşteri ihtiyacının karşılaması“ kısmı son kullanıcıyı yani tüketiciyi ifade etmez. Müşteri kelimesi ile kendi işlerinde, lojistik hizmetleri kendi kendilerine yerine getiren üretici veya ticari kuruluşlar anlatılmaktadır.
“İhtiyaç” kelimesi ise yine tanımın içinde belirtilmiştir. Her şey mal hareketi ile başlamaktadır. Hammaddenin ürüne dönme süreci olan tedarik zinciri içinde malın hareketi temel ihtiyaçtır. Mal hareket ederken de bu hareketin servis hizmetleri ile desteklenmesi ve bu hareketin bilgisinin de kayıt edilmez üzere temin edilmesi zorunludur. “İhtiyaç” budur. Hareket ettirmek, hareket sırasında ihtiyaç duyulacak servis hizmetlerini sağlamak ve bunları on-line bir sistemde bilgisini kayıt altına almak üreticilerin veya ticari kuruluşların temel işi (core business) değildir. Bu nedenle de tanım sadece 3PL kuruluşları kapsamaktadır.
Tanımda önemli bir konu da hammaddeden başlamasıdır. Bir üretici kuruluş için gereken şey üretimine girdi olan malzemelerdir. Bu malzemelerin ihtiyaç anında üretime teslim edilmesi önemlidir. Üretici kuruluşlar üretim girdilerini mümkün olduğu kadar az sayıda parçadan oluşan bir yapıda almak isterler. Bu da üretimi kolay olan yarı mamul haline gelmiş, hatta bazı montajları dışarıda yapılmış, birleştirilmiş parçaları takip etmek demektir. Üreticiler için bitmiş ürünün en kısa zamanda tezgahlarından veya fabrikalarından alınması zorunludur. Yer kaplaması, stok yükü getirmesi, koruma zorluğu, finansman yükü gibi nedenlerle bir an önce son kullanıcıya ulaşması ve bedelinin tahsil edilmesi gerekmektedir. Bu yapı ticari kuruluşlar için de geçerlidir. Onlar da hammadde ile yarı mamulle ilgilenmeden ellerinde diledikleri zaman satacakları kadar ambalajlı ürün bulundurmak isterler. Minimum stokla çalışıp en hızlı şekilde satış ve tahsilat temel endişeleridir. Lojistiğin tanımında belirtilen “ tüketildiği ana kadar ” sözü kritik bir konudur. Lojistik ürünün son kullanıcıya satışı ile bitmemektedir. Satış anında teslim işlemleri, çalıştırılması, kullanım sırasında servis ve yedek parça ihtiyaçları karşılanmak zorundadır. Zaman zaman ürünün kullanıcı ve servis arasında hareketi, kulanım ömrü bitince de geri dönüşünü sağlamak için kullanıcıdan alınması da tedarik zincirinin dışa çıkan parçalarıdır. Bu nedenle lojistik servis veren kuruluşların çalışma alanı içine girmektedir.
“Mal hareketinin etkili ve verimli bir şekilde” işleme tabi tutulması da tanımın içinde belirtilmiştir. Hareketin etkili ve verimli bir şekilde sağlanması ancak hareketle ilgili bilgiye, ekipmana, araçlara sahip kuruluşlarca sağlanabilmektedir. Üreticiler veya ticari kuruluşlar kendi lojistik hizmetlerini yerine getirmek için depolama alanı, nakliye araçları, ekipmanlar kullanmak zorundadırlar. Her kuruluş sadece kendi ihtiyacı için kullanmakta ve zaman içinde yıllık, aylık, haftalık hatta günlük kapasite değişikliklerinden etkilenmektedir. Bu da operasyonun etkisini azaltan, verimini düşüren bir olgudur. Ölçeklerin küçük olduğu işlemlerde verim sağlanması mümkün değildir. Bu nedenle “etkili ve verimli” kelimeleri işleri lojistik servis hizmeti vermek olan ve yatırımları birden fazla kuruluşun ihtiyacını karşılayabilecek kadar büyük olan kuruluşlarla ilgilidir. Tedarik zincirleri sayısının artması ölçekleri büyütmekte ve verimi arttırmaktadır. Bu nedenle CLM tanımı 3PL kuruluşları ifade etmektedir.
Geçen yıl lojistik tanımın içine giren “iki yöne doğru hareket” sözü de önemli bir noktadır. İki yöne hareket yanlış sevkıyatların, günü geçmekte olan ürünlerin, boş depozitolu kapların, ticari iadelerin yarattığı bir ihtiyaçtır. Üretici ve ticari kuruluşlar için iş planlarının dışındadır. Buna karşılık lojistik sektörü için geri dönüş yükü en büyük sinerji kaynağıdır. Her noktada temin edilmesi gerekir
Tanımın son kısmı olan hareketinin “depolanmasının, planlanmasının, uygulanmasının ve kontrol edilmesinin” ise 3PL firmalarının işi oluğu belirlenmiştir zaten. Üretici ve ticari kuruluşların kendi özel işlerinin yanına bu işleri de ilave etmeleri gereksizdir. Bu işler geliştirilmesi gereken, yatırım yapılması gereken işlerdir.
Tüm bu nedenler bize lojistiğin artık üretici ve ticari kuruluşların yapacakları bir iş olmadığını göstermektedir. 3PL kuruluşlar bu nedenle kurulmuş ve lojistik sektörünün gelişmesi ile ilgili çalışmaktadırlar. Hedef eski yapılan işleri aynı şekilde yapmak tani basit outsource değildir. Hedef ölçek büyütmelerle, kapasite artırımıyla, coğrafi yayılımla, düzgün planlamayla, mal ve hizmet konsolidasyonuyla, optimizasyon çalışmalarıyla artı değer yaratmaktır. Bu artı değerin paylaşımı hem lojistik sektörünün hem de hizmet verdimiz sektörlerin gelişmesine olanak sağlayacaktır.
Atilla Yıldıztekin
Tedarik Zinciri ve Lojistik
Yönetim Danışmanı
Lojistiğin 7 Doğrusu
Tüm canlıların ortak özelliği yaşamaktır. Yaşamak için beslenmemiz ve korunmamız gerekir ve bunlar temel ihtiyaçlarımızdır. Her temel ihtiyaç bir tüketimle karşılanmaktadır. Tüketim kaynakların yetersiz olduğu noktada üretim gerekli zorunlu hale gelmektedir. Üretim ise hammadde, yarı mamul veya ürün hareketi demektir. Hareketin olduğu her noktada lojistikten söz etmemiz mümkündür. Bu nedenle lojistik hayatımızın her noktasında bizler için vardır.
Lojistikte verilen hizmetlerin amacı müşterimiz dediğimizi son kullanıcının ihtiyacı olan 7 beklentisinin karşılanmasıdır. Biz buna Lojistiğin 7 doğrusu adını vermekteyiz. Bunlar Doğru ürünün, Doğru miktarda, Doğru biçimde, Doğru zamanda, Doğru kaynaktan, Doğru yolla, Doğru fiyata sağlanmasıdır.
Doğru ürün müşterilerin ihtiyaçlarına karşılık verecek, başka bir satın alma yapmadan doğrudan kullanılabilecek, kullanımı kolay olup bir özel eğitim gerektirmeyecek, atık miktarı olabildiğince az, çevreye zarar vermeyecek, taşıması ve muhafazası kolaylaştırılmış şekilde ambalajlanmış, taşıma sırasında hazar görmeyecek ürün olmalıdır. Ürünün ömrünün tamamında, tasarım anından başlamak üzere tüketim anına kadar üretici ile lojistik hizmet sağlayıcısı birlikte çalışmalıdır.
Doğru miktar envanter yönetiminin temelidir. Ürünün müşteriye sunuş anı önemlidir. Bu sunuş noktasında talebin miktarı kadar ürün müştericinin karşısında hazır olmalıdır. Yetersiz ürün satış kaybına, talebin rakiplere kaymasına neden olacaktır. Talebin ötesindeki miktarın da son teslim noktasında hatta sipariş zincirinin her noktasında fazla olması bir stok yükü getirmekte, bu yükün finansman gideri, depolama masrafları, koruma harcamaları, toplam maliyeti arttırarak ürünün son satış fiyatının yükselmesine dolayısıyla müşterinin başka ürüne kaymasına veya operasyon karının azalmasına neden olacaktır. Talep ve arz dengelemesi lojistik firmalara düşen bir görevdir,
Doğru biçim ürünün müşterinin ihtiyacı olan hale getirilmiş olması demektir. Her ihtiyaca göre farklı ölçülerde, farklı ambalajlama şekillerinde, üzerinde veya içinde kullanma talimatları bulunan, teslim öncesi son kontrolleri yapılmış ürünlerdir. Bu hizmetler den farklı ambalajlamalar, ürünün kullanımını kolaylaştıran broşür, kılavuz ilaveleri , hatta teslim öncesi kalite kontrol işlemleri, müşteriye teslim sırasında kullanma eğitimleri lojistik firmalar tarafından verilen hizmetlerdendir. Bu hizmetler müşteri tarafından beklenmekte ve müşteri memnuniyetine temel olmaktadır.
Doğru zaman müşterinin bir ürünü tükettiği ve yenisini satın alma kararını verdiği zaman olarak tanımlanmaktadır. Müşteri ihtiyacında sipariş kararı müşteri tarafından geciktirilse bile talep ile teslim arasında oluşan süre kısa öngörülmektedir. Satın alma kararını veren müşteri bir an önce bu ihtiyacının karşılanmasını beklemektedir. Bunun sağlanması da ancak ürünlerin müşterinin teslim noktasına yakın bir mesafeden taşınması veya hızlı taşıma metotlarının kullanılması ile mümkün olmaktadır. Yakın mesafe taşıma üretim noktalarının uzağında oluşturulacak, tüketim noktalarına yakın dağıtım merkezleri ile yani lojistik merkezlerle sağlanabilecektir. Bunun sağlanması amacıyla tüketim merkezlerindeki stokların on-line takibi, müşteri taleplerinin CPFR (Birlikte planlama, tahmin ve güncelleme) sistemleri ile öngörülmesi sayesinde sağlanmaktadır.
Doğru kaynak müşterinin teslim alacağı ürünün teslim noktasına güvenmesi demektir. Marka değeri olan ürünlerin satış noktalarında markanın öne çıkması müşteri güvenini arttırmaktadır. Üretici, ana distribütör, bölge distribütörü, ana bayi, bölge bayisi, zincir mağaza, market, bakkal, büfe zincirinden geçerek müşteriye ulaşan ürünlerde üretici ve müşteri ilişkisi son derece zayıflamaktadır. Zincirin uzaması teslimi geciktirmekte her bir adımın ayrı bir lojistik şirket gibi çalışması ile kamçı etkisi yaratılmakta ve envanter değerleri yükselmektedir. Doğru kaynak günümüzde olduğu gibi tüketiciye üreticiden yapılan doğrudan satışlardır. Bu satışların üretici, lojistik şirket ve tüketici kısa zincirinden geçmesi ideal satış metodudur. Bu sayede tüketici üretici ile karşı karşıya kalacak, doğru talep tahminleri ile envanter yükü azaltılacak, pazarlama ve dağıtım giderleri düşecek kar marjları artacaktır.
Doğru yolla ürün temininde esas olan ürünün üretimden tüketime kadar doğru şekilde taşınmasıdır. Tehlikeli maddelerin ayrı bir şekilde taşınması, gıda maddelerinin zehirli maddelerle birlikte taşınmaması, raflanmaması, soğuk zincir gerektiren ürünlerin zincir dışına çıkartılmaması, hijyenik taşıma ve stoklama, beyaz eşyanın çizilmeden çalışır durumda yerine kadar teslim edilmesi, ürünlerin son kullanım tarihlerine dikkat edilmesi, ambalajlarının çöpe atılacak da olsa ürün satın alımında sağlam olması müşteri beklentileri olup lojistik hizmet üretenlerce karşılanmaktadır.
Doğru fiyat ise müşteri beklentisinin dolayısıyla lojistiğin temel doğrusudur. Doğru fiyat her zaman en ucuz fiyat değildir. Bütün bu ürünlerin ve ürünlerin üzerine eklenen lojistik giderlerin, kar marjlarının optimize edilmiş halde sunumudur. Belli bir kaliteye ödenebilecek en yüksek fiyat doğru fiyattır. Bu da müşteri, üretici ve lojistik hizmet üretici ile birlikte kararlaştırılan Pazar fiyatıdır. Pazar fiyatının minimize edilmesii de ancak son satış fiyatları üzerindeki lojistik giderlerin hizmet kalitesini indirmeden minimize edilmesi ile sağlanabilmektedir.
Doğrular dolu bir dünyada yaşayabilmek dileğimle,
Atilla Yıldıztekin
Tedarik Zinciri ve Lojistik
Yönetim Danışmanı
Lojistikte farklılaşma
“Gelecek çağ, bilgiyi saklamayı değil paylaşmayı bilen, bilgi teknolojisini kullanan değil üreten, rekabeti benzer işi yapmakta değil farklı işi yaratmayla sağlayan, müşteri isteklerini yerine getiren değil, müşteride yeni istekler yaratan kuruluşların olacaktır. Zor ancak zevkli bir çağa girdik. Hepimize kolay gelsin.”
Müşteri odaklılık olmak müşteri ile olan ilişkilerimizde müşterinin beklentilerini karşılayacak hizmet alt yapısının kurulmasını, gelen memnuniyetsizliklerin raporlanmasını, çoğu zaman herhangi bir itiraz ileri sürmeden sorunun giderilmesini ve müşterinin bir sonraki alım kararı için herhangi bir negatif düşüncesinin kalmamasını sağlamaktır. Bu konuda ABD ‘de başlayan, Avrupa ya hızla yayılan müşteri ilişkileri departmanları kurulması, garanti sürelerinin uzatılması, garanti şartlarının satış aracı olarak ortaya çıkarılması, belli süre içinde yenileme, ürün değiştirme, hatta bedelini ödeme hizmetleri verilmiştir.
Ülkemizde de tüketiciyi koruma adı altında bir yasa çıkartılmıştır. Her şeyin başında bu yasanın tüketiciyi koruma yasası olarak çıkartılması en büyük ayıbımızdır. Tüketici bu çağda üreticiler tarafından gerçekte hizmet edilmesi gereken bir gruptur. Bu grubun üreticiler tarafından aldatıldığını varsayarak koruma altına alınması bu konudaki çağ dışılığımızın bir göstergesidir. Aynı gerçek, tüketicilerin de dernekleşmesi ile karşı yönde kendini göstermektedir. İleride tüketiciyi koruma kanunlarının ve tüketicinin müdafaa amaçlı kurduğu derneklerin ekonominin serbestleşmesi, ve tüketicilerin bilinçlenmesi ile ortadan kalkacağına inanıyorum.
Çağımız artık müşteri beklentilerinin karşılandığı çağ değildir. Sunulan ürünü rakip ürünlerden farklı olarak sunmak ve bu farkı ortaya çıkartmak çağıdır. Böylece farklı bir ürünün diğer ürünler havuzunda üste çıkması ve satın alınma şansının arttırılması sağlanmalıdır. Müşteri cephesinde de bu farkın müşterinin lehine bir durum olduğunu, ona bir avantaj yarattığını gösteren pazarlama ve reklam programları uygulanmalıdır. Çoğu zaman da bu, müşteriye karşı pasif bilgilendirme ile değil müşterinin bu konuda aktif eğitilmesi ile sağlanabilir.
Lojistik hizmetler yönetimi yaptığımız işlerin daha farklı yapılmasını öngören bir kavramı içermektedir. Bu çerçevede müşterilerle olan ilişkilerimizin de eskisinden farklı olması yanında rakiplerimizden farklı hizmetlerin sunulması ifade edilmektedir. Çağımızın olanakları ile bu işe soyunacak olan kuruluş bu hizmeti farklı sunmalıdır. Müşterinin kargo ihtiyacının olduğunu internet üzerinden öğrenmesi, kapısına gelecek olan kuryenin geliş saatini kendisinin ayarlaması, koliyi verirken form doldurmaması, koli yola çıktığı andan itibaren İnternet’ten ulaşabileceği bir harita üzerinde kolisinin sokak sokak hangi noktada olduğunu online görebilmesi bir farklılıktır. Bu ekran üzerinde paketinin onun belirleyeceği saate alıcının kapısında olup olmadığını takip edecek hatta kurye kapıyı çaldığı anın ardından, paket açılırken alıcıya telefon edip yaş günün kutlu olsun diyebilecektir. Bu örnekleri yaptığımız her iş için çoğaltabiliriz. Deterjanımız bittiği an kutu içindeki chip’in en yakın dağıtım merkezine bu bilgiyi yollayacağı ve en kısa süre içinde kapımızda bir kutu deterjanı bulacağımız günler yakındır. Bir şişe biranın kapağını açtığınız an satıcının, dağıtıcının, nakliyecinin, üreticinin anında bilgileneceği ve size doğru ileride içeceğiniz biranın en uygun koşullarda üretiminin başlayacağını düşününüz.
Amaç rakiplerimizin yaptığını yapmak değildir. Bir fark yaratıp rakiplerinizin sizi tekrarlamalarını, kopyalamalarını, takip etmelerini sağlayabiliyorsanız başarılısınız. Buna devam edebiliyorsanız şampiyonsunuz.
Atilla Yıldıztekin
Tedarik Zinciri ve Lojistik
Yönetim Danışmanı